Na vier en een halve maand oorlog in Oekraïne wil Rusland zijn economie beter afstemmen op de behoeften van het leger. Het Lagerhuis in Moskou stemde dinsdag in eerste lezing in met twee wetsvoorstellen waarmee de overheid bedrijven kan verplichten het leger te voorzien van broodnodige goederen. Bovendien kunnen werknemers gedwongen worden om over te werken en geen vakanties op te nemen ter ondersteuning van de Russische 'speciale militaire operatie' in het buurland.
In een verklaring bij een van de wetsvoorstellen staat dat het leger nieuwe materialen en wapenreparaties nodig heeft om zijn operatie in Oekraïne voort te zetten.
Beide wetsvoorstellen werden door de Russische regering ingediend in de Doema. Ze moeten nog door de tweede en derde lezing komen, daarna de goedkeuring krijgen van het Hogerhuis en ondertekend worden door president Vladimir Poetin voordat ze van kracht worden.
Vice-premier Yuri Borissov zei in de Doema dat de genomen maatregelen noodzakelijk zijn om het leger te helpen in een tijd waarin de Russische economie onder 'enorme sanctiedruk' van het Westen staat. ,,De last voor de defensie-industrie is aanzienlijk toegenomen. Om de levering van wapens en munitie te waarborgen, is het noodzakelijk het werk van de militair-industriële sector en de bedrijven die deel uitmaken van de samenwerkingsketens te optimaliseren.''
De Oost-Oekraïense stad Slovjansk ligt volgens de burgemeester zwaar onder vuur. Na Sjevjerodonetsk en Lisitsjansk lijkt die stad nu het volgende doelwit van de Russen te zijn. De burgemeester van Slovjansk riep de inwoners dinsdag op Facebook op om een veilig heenkomen te zoeken. 'Slovjansk! Massaal bombardement op de stad. In het centrum, in het noorden. Iedereen in de schuilkelder', schreef hij op Facebook.
De burgemeester plaatste omstreeks 15 uur een bericht waarin hij meldde dat er zeker een dode en zeven gewonden waren gevallen. Op afbeeldingen waren brandende gebouwen te zien. 'De resultaten van de beschieting: de centrale markt staat in brand. Ook branden in het centrum, Noord en Slavkurort (toeristische attractie, red.). De omvang van de schade wordt opgenomen.'
Nu het Russische leger de regio Loehansk heeft veroverd, kan het zich richten op de regio Donetsk. Slovjansk en Kramatorsk zijn de grootste en belangrijkste steden van Donetsk die nog in handen zijn van de Oekraïners, zo'n 70 kilometer ten westen van Lisitsjansk. Sinds de verovering van Lisitsjansk zondag zijn de beschietingen in Slovjansk sterk toegenomen. Sindsdien zijn zeker zes mensen omgekomen en negentien mensen gewond geraakt door Russische bombardementen. De politie meldt dinsdag ook zeker een dode bij een Russische aanval op een markt. Drie mensen raakten gewond. Voor de oorlog woonden er 100.000 mensen in Slovjansk.
Volgens de gouverneur van de regio is ook Kramatorsk dinsdag beschoten. Die stad telde begin dit jaar 150.000 inwoners en huisvest momenteel het administratieve centrum van de regionale Oekraïense autoriteiten.
Meer dan 40 staten en internationale organisaties hebben in een 'verklaring van Lugano' hun steun toegezegd aan de wederopbouw in Oekraïne. Vertegenwoordigers van onder andere de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Duitsland en Frankrijk ondertekenden het document in de Zwitserse stad.
De verklaring gaat over een verplichting voor een democratisch proces waaraan de hele samenleving moet deelnemen, de betrokkenheid van particuliere bedrijven, een transformatie naar een CO2-vrije samenleving, gedigitaliseerde administratie en ontwikkelingsprojecten vrij van corruptie. 'Het wederopbouwproces moet transparant zijn', staat er. 'De rechtsstaat moet systematisch worden versterkt en corruptie moet worden uitgeroeid.' De politieke en economische hervormingen in Oekraïne moeten passen bij het toetredingsproces tot de Europese Unie.
Oekraïne schat dat minstens zo'n 720 miljard euro nodig is voor de wederopbouw. Premier Denys Schmyhal zei maandag op de tweedaagse conferentie in Lugano dat de Russische agressieoorlog alleen al voor bijna 100 miljard euro directe schade aan de infrastructuur van Oekraïne veroorzaakte. De wederopbouw is volgens hem al bezig terwijl de oorlog voortduurt. Zodra de strijd voorbij is, wil Oekraïne snel en duurzaam moderniseren en digitaliseren. Dat laatste is vooral belangrijk om corruptie tegen te gaan.
Duitsland beloofde nog eens 426 miljoen euro aan subsidies aan Oekraïne. Nederland geeft 200 miljoen euro aan begrotingssteun als lening via het IMF (Internationaal Monetair Fonds). 'Met deze extra middelen helpen wij het land draaiende te houden. Oekraïne komt maandelijks vijf miljard dollar tekort', meldt minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher op Twitter. Ons land gaf tot nu toe 265 miljoen euro aan Oekraïne voor humanitaire en militaire steun.
Volgens Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft de Europese Unie sinds het begin van de oorlog 6,2 miljard euro gemobiliseerd om Oekraïne te steunen.
Rusland werkt naar eigen zeggen aan veilige zeeroutes voor vrachtschepen die vanuit Oekraïne over de Zee van Azov en/of de Zwarte Zee naar onder meer de Middellandse Zee varen. Minister van Defensie Sergej Sjojgoe beklemtoonde dinsdag nogmaals dat Rusland de export van Oekraïens graan niet blokkeert.
Westerse landen en Oekraïne hebben die beschuldiging geuit en zeggen dat Moskou een voedselcrisis veroorzaakt. Volgens Rusland doet het Westen dat zelf onder meer met financiële sancties tegen Rusland. De strijdende partijen, Oekraïne en Rusland, zijn samen goed voor ongeveer een derde van de wereldproductie van tarwe.
Volgens Sjojgoe zijn de mijnen uit de wateren voor de haven Marioepol allemaal verwijderd, en zijn maatregelen worden genomen om veilige vaarroutes te creëren, meldde persbureau RIA Novosti. Rusland mengt zich volgens hem niet in de Oekraïense uitvoer van tarwe uit Oekraïne.
Volgens Moskou verhindert Oekraïne zelf in bepaalde havens het uitvaren van schepen. Kiev wil echter veiligheidsgaranties van andere landen dan Rusland. De claims van Sjojgoe kunnen niet onafhankelijk gecontroleerd worden.
Oekraïne is in gesprek met Turkije en de Verenigde Naties om garanties te krijgen voor een veilige graanexport vanuit de Oekraïense havens, zo heeft president Zelenski maandag gezegd.
,,Er zijn nu gesprekken gaande tussen Turkije, de VN en onze vertegenwoordigers die verantwoordelijk zijn voor de beveiliging van het graan dat onze havens verlaat'', zo vertelde Zelenski op een persconferentie waarbij hij terzijde werd gestaan door de Zweedse premier Magdalena Andersson.
,,Het is heel belangrijk dat iemand garant staat voor de beveiliging van de schepen die het graan hier willen ophalen. Iemand anders dan Rusland, want die vertrouwen we niet.'' Zelenski zei dat Oekraïne nauw samenwerkt met secretaris-generaal Antonio Guterres en dat de VN daarin een "leidende rol" speelt.
Oekraïne, een van 's werelds grootste graanexporteurs, beschuldigt Rusland van het blokkeren van de graanexport. Volgens Zelenski zit er momenteel 22 miljoen ton graan vast in het land. In de herfst verwacht het land nog eens ongeveer 60 miljoen ton graan te oogsten.
Ook beschuldigt Oekraïne de bezetters ervan graan uit de opslagplaatsen te stelen en uit te voeren naar door de Russen bezette gebieden en Rusland zelf. Rusland ontkent de beschuldigingen.
Een Turkse functionaris zei maandag dat Turkije een Russisch vrachtschip voor de kust van de Zwarte Zee heeft onderschept en nu onderzoek doet naar de Oekraïense beschuldigingen van diefstal.
In de door Russische troepen veroverde stad Lisitsjansk in de oostelijke regio Loehansk bevinden zich nog zo'n 10.000 mensen. Dat zei de militaire gouverneur van de regio Sergej Hajdaj maandag op de Oekraïense televisie. De stad telde in 2021 zo'n 95.000 inwoners. Volgens hem werd maandag opnieuw gevochten in het westen van Lisitsjansk. Deze informatie is niet onafhankelijk verifieerbaar.
In de naburige stad Sjevjerodonetsk, die eveneens onder Russische controle staat, verblijven volgens Haidai nog zo'n 8.000 mensen. Voor de oorlog waren het er ruim 100.000.
Lisitsjansk kwam zondag in handen van Russische troepen na wekenlange gevechten, en Sjevjerodonetsk vorige maand. Honderdduizenden mensen uit de regio zijn op de vlucht. De infrastructuur is voor 90 procent beschadigd en 60 procent van de woningen is verwoest.
Na de verovering van de oostelijke Oekraïense regio Loehansk - zondag met de inname van het laatste verzetsbolwerk Lisitsjansk - zullen de Russische troepen zich nu concentreren op de aangrenzende regio Donetsk. Dat heeft de gouverneur van eerstgenoemde regio gezegd tegen persbureau Reuters. Sergej Haidai verwacht dat vooral de steden Slovjansk en Bachmoet zullen worden aangevallen. Rusland probeert volledige controle over het Donbas-gebied te krijgen. Deze regio aan de grens met Rusland bestaat uit de Oekraïense regio's Loehansk en Donetsk.
Een oorlogscorrespondent van de Britse omroep BBC meldt op Twitter dat Haidai hem maandagmorgen vertelde dat Oekraïense troepen 'zonder enig verlies en zonder achterblijvers' de stad Lisitsjansk hebben verlaten. De verslaggever noemt het 'buitengewoon' als de informatie klopt. Het zou een bevestiging zijn van de Oekraïense claims over een 'strategische terugtrekking' uit de stad in de regio Loehansk.
Het Britse ministerie van Defensie meldt in haar dagelijkse update op basis van militaire inlichtingendiensten dat Russische troepen 'nu vrijwel zeker' zullen overschakelen op het veroveren van Donetsk, waarvan een groot deel onder controle blijft van Oekraïense troepen. Volgens de update is het conflict in het Donbas-gebied 'een uitputtingsslag' en is het onwaarschijnlijk dat dit de komende weken zal veranderen.
Na de verovering van de stad Lisitsjansk in de oostelijke regio Loehansk richten de Russische troepen hun inspanningen nu op het oprukken naar het grootstedelijk gebied rond de industriestad Slovjansk. 'In de richting van Slovjansk proberen de Russen controle te krijgen over de steden Bohorodychne, Dolyna en Masanivka', meldt de Oekraïense generale staf maandag. Het Russische leger intensiveerde volgens de legerleiding ook de beschietingen op de belangrijke Oekraïense bolwerken Slovjansk en Kramatorsk, dieper in de Donetsk-regio. Deze informatie kan niet onafhankelijk worden geverifieerd.
De burgemeester van Slovjansk meldde zondag dat bij een Russische aanval minstens zes doden onder wie een 10-jarig meisje en negentien gewonden waren gevallen. Volgens hem braken er vijftien branden uit. Het zou de zwaarste beschieting van de stad zijn sinds de Russische invasie eind februari.
Slovjansk ligt aan het front in de regio Donetsk in het Donbas-gebied, dat de Russen en pro-Russische rebellen willen veroveren. Ongeveer 70 kilometer oostelijker ligt Lisitsjansk in de regio Loehansk. De stad gold als een van de laatste grote bolwerken van Oekraïne in de strijd tegen Russen en pro-Russische rebellen in Loehansk. Na wekenlange gevechten meldde Rusland zondag de inname van Lisitsjansk. Oekraïne bevestigde 's avonds dat zijn troepen zich daar terugtrekken om zware verliezen te voorkomen.
In het Zwitserse Lugano begint maandagmiddag een internationale conferentie over de wederopbouw van Oekraïne. De belangrijkste uitgangspunten voor de wederopbouw van het door oorlog verwoeste land worden vastgelegd in een 'verklaring van Lugano'. Volgens Oekraïne zijn honderden miljarden euro's nodig voor de wederopbouw.
De Oekraïense regering zal eerst haar prioriteiten presenteren. Ongeveer 40 potentiële donorlanden zijn vertegenwoordigd op de bijeenkomst, evenals vele internationale organisaties en financiële instellingen. Er moet advies worden gegeven over wie welke taak op zich kan nemen.
De conferentie is bedoeld om internationale activiteiten te coördineren. ,,Oekraïne is een enorm land, er is daar veel verwoest. Gezien de historische opgave is het niet te vroeg om de wederopbouw te plannen en te coördineren", zegt algemeen directeur Markus Berndt van de afdeling EIB Global bij de Europese Investeringsbank (EIB) van de Europese Unie tegen het Duitse persbureau DPA.
Donateurs moeten hun hulp vroegtijdig en transparant coördineren. ,,De Oekraïners zullen iedereen om alles vragen. Als je niet goed coördineert, promoot iedereen dezelfde brug en niemand herbouwt het ziekenhuis dat misschien dringender nodig is", aldus Berndt.
De conferentie is een initiatief van de G7, een intergouvernementeel forum van zeven rijke industrielanden. Ze kwamen eind juni bijeen in het Zuid-Duitse Elmau en waren het erover eens dat Oekraïne een Marshallplan nodig heeft voor de wederopbouw, zei de Duitse bondskanselier Olaf Scholz na de top in Beieren.
De G7-staten staan 'nauw en onverbrekelijk aan de kant van Oekraïne', benadrukte de bondskanselier. ,,We steunen het land in zijn verdediging en bieden het perspectief voor de toekomst."
Het Oekraïense leger heeft zijn soldaten teruggetrokken uit de strategische oostelijke stad Lisitsjansk, na weken van hevige gevechten met Russische troepen. 'Om de levens van Oekraïense verdedigers te behouden, is besloten tot terugtrekking', zei het leger in een verklaring, waarin het verwees naar de superioriteit van Rusland in zowel aantal als materieel.
Eerder zondag waren er al berichten dat Lisitsjansk in Russische handen was gevallen, maar het Oekraïense ministerie van Defensie kwam daar later op terug en ontkende dat de stad compleet onder Russische controle was gebracht. President Zelenski voegde daar vervolgens aan toe dat het 'onmogelijk te zeggen' was of Rusland volledige controle over de stad had. Aan die onduidelijkheid is nu een einde gekomen.
Het Russische ministerie van Defensie zou president Vladimir Poetin hebben bericht dat de hele Loehansk-regio in het oosten van Oekraïne nu 'bevrijd' is en dus in handen van de Russen en pro-Russische separisten.
Het nieuws komt nadat zowel de Russen als Oekraïners melding maakten van het vallen van de strategisch gelegen Oost-Oekraïense stad Lisitsjansk. Daarmee viel ook het laatste Oekraïense verzetsbolwerk in het oosten van het land (zie ook onze update hieronder van 8:21:49).
Het nieuws is lastig te verifiëren.
Een emotioneel moment voor sommige Oekraïense parlementariërs. De vlag van de Europese Unie werd vrijdagochtend in het Oekraïens parlement geplaatst. Nadat de oorlog uitbrak vroeg president Zelenski het lidmaatschap aan voor de EU. Vorige week kreeg het land de status van kandidaat-lidstaat.
Paul McCartney, Billie Eilish en haar broer Finneas doen mee aan een tv-concert om geld in te zamelen voor Oekraïne. Op 3 juli wordt het concert op de Amerikaanse zenders NBC, MSNBC en CNBC uitgezonden.
Eerder sloten Alicia Keys, Jon Batiste, Kristen Bell, Brandi Carlile, Julianne Moore en Sheryl Crow zich al aan bij het project. Het concert duurt een uur en kijkers kunnen geld doneren aan het International Rescue Committee, een organisatie die mensen helpt die zijn getroffen door een humanitaire ramp.
Ook de Oekraïense president Volodimir Zelenski is betrokken bij het muzikale evenement. In een videoboodschap spreekt hij het publiek toe. NBC News levert beelden en reportages vanuit Oekraïne.
Noorwegen had het recht om de toegang tot zijn grondgebied van goederen bestemd voor de Russische bewoners van het Noorse eilandengroep Spitsbergen, te blokkeren. Dat zei minister van Buitenlandse Zaken Anniken Huitfeldt nadat Rusland dreigde met represailles. Het goederentransport 'werd geblokkeerd op basis van de sancties' die Oslo nam als gevolg van de inval in Oekraïne.
Rusland is boos op Noorwegen omdat het 20 ton goederen geblokkeerd heeft aan de grensovergang Storskog, die in de Noorse haven van Tromsø op een schip geladen moesten worden richting Spitsbergen. Moskou riep de Noorse zaakgelastigde op het matje en sprak van 'onvriendelijke acties' die kunnen leiden tot tegenmaatregelen.
Volgens Huitfeldt kan Rusland er echter voor kiezen om goederen via een andere weg, bijvoorbeeld via de maritieme weg, te vervoeren. Bovendien is de situatie normaal in Barentsburg, waar de meest noordelijke steenkoolmijn ter wereld ligt, en hebben de inwoners toegang tot voedsel en medicatie.
Spitsbergen is een eilandengroep in de Noordelijk IJszee, meer dan 500 kilometer ten noorden van Noorwegen. Een atypisch verdrag erkent de Noorse soevereiniteit over de eilandengroep. Maar de inwoners van de andere landen die het verdrag ondertekenen, krijgen het recht om de natuurlijke rijkdommen op Spitsbergen te exploiteren. Rusland maakt volop gebruik van die bepaling door steenkool te winnen in het gebied.
Nederland heeft mijnenjagers aangeboden om de weg vrij te maken voor graanschepen uit Oekraïne. ,,Als wij een rol kunnen spelen dan zijn we daartoe graag bereid", zegt defensieminister Kajsa Ollongren op de Navo-top in Madrid.
De uitvoer van koren uit Oekraïne, een van de belangrijkste graanexporteurs ter wereld, over de Zwarte Zee ligt sinds de Russische inval stil. Daardoor stijgen de prijzen en ligt honger op de loer in met name het Midden-Oosten en Afrika. Er wordt al maanden vruchteloos onderhandeld over vrije doorgang voor grote bulkschepen naar door Rusland geblokkeerde Oekraïense havens. Dat is de enige haalbare manier om het opgehoopte graan het land uit te krijgen. Per trein of vrachtwagen schiet het niet op.
Nederland heeft Turkije, dat bemiddelt in de kwestie, hulp aangeboden om de zeemijnen te ruimen op de vaarroutes. Dan moeten Rusland en Oekraïne het wel eens worden over een zogeheten zeecorridor, beklemtoont Ollongren. Ook komen naburige Navo-lidstaten als Roemenië en Bulgarije in principe eerder in aanmerking om mijnenjagers te leveren, zeggen ingewijden.
Het Russische leger wil de strategisch gelegen stad Lisitsjansk omsingelen, zegt de Oekraïense legerleiding. Momenteel wordt de stad vooral vanuit het zuiden belegerd. Lisitsjansk is de laatste grote stad in de oostelijke regio Loehansk die nog in handen is van Oekraïne.
Om de stad te omsingelen probeert Rusland de weg tussen Bachmoet en Lisitsjansk in te nemen. Zodra die weg is ingenomen, kan het Russische leger vrij opstomen vanuit alle richtingen.
Lisitsjansk wordt regelmatig bestookt door de Russische artillerie en volgens pro-Russische separatisten wordt er ook al in de straten van Lisitsjansk gevochten. Dat is niet bevestigd door Oekraïne of onafhankelijke waarnemers.
Rusland heeft recent de naast Lisitsjansk gelegen stad Sjevjerodonetsk ingenomen. Daar is weken zwaar gevochten in de straten.
De Russische president Vladimir Poetin sluit spanningen met Zweden en Finland niet uit als zij lid worden van de Navo. Rusland zal reageren als de Navo zich met haar middelen in de twee Noord-Europese landen vestigt.
Poetin, die zijn leger eind februari Oekraïne liet binnenvallen, reageert met zijn dreigementen op de aanstaande toetreding van Zweden en Finland tot het westerse defensiebondgenootschap. De Zweden en Finnen willen na jarenlange neutraliteit juist lid worden van de Navo door de Russische agressie tegen Oekraïne.
Poetin zei op de Russische televisie dat het onvermijdelijk is dat de relatie tussen Rusland en de twee Scandinavische landen verslechtert. ,,Ze moeten begrijpen dat er voorheen geen dreiging bestond, maar dat nu, als militaire eenheden en infrastructuur daar worden ingezet, wij met gelijke munt moeten terugbetalen en dezelfde bedreigingen zullen creëren."
Rusland heeft zijn fel bekritiseerde wetgeving aangescherpt waarmee organisaties aangepakt kunnen worden die volgens het Kremlin onder invloed van het buitenland staan. Het Russische parlement ging daar woensdag mee akkoord. De nieuwe wet wordt begin december van kracht.
Dan kan iedere organisatie of individu die onder enige vorm van 'buitenlandse invloed' staat als zogenoemde buitenlandse agent bestempeld worden. Dat is een kwalificatie die diverse media al hebben gekregen en die gepaard gaat met zeer strenge regels. Tot nu toe was het zo dat bijvoorbeeld non-gouvernementele organisaties (ngo's) alleen die aanduiding konden krijgen als ze vanuit het buitenland werden gefinancierd.
Mensen en organisaties die worden aangeduid als buitenlandse agenten in Rusland moeten kunnen aantonen waar ze geld van krijgen, moeten regelmatig onderzoeken ondergaan en al hun openbare uitingen moeten begeleid gaan van een tekst dat de content afkomstig is van een buitenlandse agent. De term buitenlandse agent werd voor het eerst gebruikt in 2012 en het gebruik is sindsdien uitgebreid. Sinds een paar jaar worden er ook individuen op de lijst gezet.
Critici zeggen dat de lijst wordt gebruikt om tegenstanders van het regime van Poetin het leven moeilijk te maken. Gevreesd wordt dat de nieuwe wet zorgt voor nog meer willekeur, vooral omdat die ook vaag is omschreven.
De Navo leert net als in de gespannen slotfase van de Koude Oorlog dat je oorlog vermijdt door sterk te zijn, stelt premier Rutte. Daarom is het 'echt heel belangrijk' dat de westerse militaire alliantie de lidstaten in de buurt van Rusland versterkt, zei hij op de Navo-top in Madrid.
De top 'biedt de kans om te laten zien dat de Navo terug is', zei Rutte. Het bondgenootschap, dat de veiligheid van de lidstaten moet waarborgen, leek jarenlang aan belang in te boeten maar geldt sinds de Russische oorlog tegen Oekraïne weer als broodnodig.
Rutte memoreerde dat de Navo in de jaren tachtig met succes koos voor een harde koers tegen de Sovjet-Unie. Die les 'zijn we nu weer aan het leren. Je kunt het gevaar van een confrontatie alleen verminderen door sterk te zijn.' De Navo staat bovendien op het punt weer te groeien, constateerde Rutte. Dat dinsdagavond de weg vrij werd voor Zweden en Finland om toe te treden, noemt hij 'al een hoogtepunt van de top'.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft de Verenigde Naties in een videotoespraak tot de VN-Veiligheidsraad gevraagd een bezoek te brengen aan Krementsjoek. In die centraal gelegen Oekraïense stad vielen zeker 18 doden door een Russische raketaanval op een winkelcentrum. Tientallen anderen raakten gewond of zijn nog vermist.
De Oekraïense leider riep de leden van het machtige orgaan, waaronder Rusland, ook op een minuut stilte te houden voor degenen die in de oorlog zijn omgekomen. ,,Ik stel voor dat de Verenigde Naties een speciale vertegenwoordiger sturen, of de secretaris-generaal, zodat de VN onafhankelijk informatie kunnen achterhalen en kunnen zien dat dit inderdaad een Russische raketaanval was", zei Zelenski. Ook vroeg hij de term 'terroristische staat' te definiëren, met het oog op het straffen van Rusland vanwege de invasie.
Het Russische leger beweerde dinsdag dat het een nabijgelegen wapendepot had geraakt toen de explosie brand veroorzaakte in het winkelcentrum, dat volgens Moskou niet in bedrijf was. Inwoners hebben dat weersproken en verteld dat er geen wapens in de omgeving lagen opgeslagen.