Kamervoorzitter Vera Bergkamp sluit de vergadering omdat de premier nog andere verplichtingen heeft vandaag. Later vandaag is er een moment om te stemmen op onder andere de motie van wantrouwen die was ingediend door Geert Wilders.
Hiermee is dit liveblog afgesloten. Bedankt voor het lezen.
Een aantal zaken heeft de minister president toegezegd in een brief uit te breiden. Het verzoek van Jesse Klaver (GroenLinks) om dat voor 18 uur te doen, wordt gehonoreerd, aldus de premier. Nu moet de premier gauw weg.
Verslaggever Niels Klaassen over het sms-debat:
Jesse Klaver (GroenLinks) is nog steeds ontevreden over het antwoord van de premier om de sms-gegevens niet te delen. Volgens Klaver onthoudt de premier de informatie zonder goede reden. Rutte wil daar alsnog niet verder op in gaan, maar daar heeft Klaver geen vrede mee.
Rutte zegt dat je niets aan de gegevens hebt omdat het aantal sms'jes niets zegt over de inhoud. Klaver stelt dat de enige reden om het niet te delen zou zijn als dat 'in landsbelang' is volgens grondwetsartikel 68, en de GroenLinksleider denkt niet dat die er is. Hij wil er schriftelijk op terugkomen omwille van de tijd.
Pieter Omtzigt en Geert Wilders sluiten bij het verzoek van Klaver aan. Wilders 'vindt dat het nu moet'. ,,Schandalige arrogantie", aldus Wilders.
Het debat is weer van start. Meerdere Kamerleden delen hun onvrede dat ze via de Volkskrant te weten moeten komen over sms-gegevens van de premier, terwijl Rutte die zelf niet wil geven.
Premier Rutte verklaart dat er in die tijd geen beleidsinhoudelijke sms'jes waren gestuurd omdat de coronabestuurders destijds 'constant' in crisisoverleg zaten. Veel was er dus niet veel te sms'en over beleid.
Geert Wilders (PVV) denkt dat er nog een 'beerput' te vinden is over het artikel. Rutte ontkent: ,,Die is er niet."
Kamervoorzitter Vera Bergkamp deelt dat de premier tien minuten nodig heeft om zich voor te bereiden op zijn reacties op alles wat gezegd is in de tweede termijn. De vergadering is geschorst tot 15.50.
Stieneke van der Graaf (CU) dient twee moties in. De eerste stelt om de regels over archivering aan te scherpen zodat er minder onduidelijkheid bestaan. De tweede stelt dat tekstberichten ook integraal opgenomen moeten worden, en dat mondelinge overdracht niet geldt.
Freek Jansen (FVD): ,,Het debat heeft alleen maar verder onderschreven wat we al wisten." Hij steunt de motie van wantrouwen die Geert Wilders heeft opgesteld.
Joost Snelle (D66) is blij dat de premier toezegging heeft gedaan om in de toekomst zaken in de archiefwet te veranderen. Hij vraagt zich af wat de premier vanaf nu zelf anders gaat doen.
Geert Wilders (PVV) deelt een bericht van de Volkskrant. Zij stellen dat de premier nooit berichten heeft gearchiveerd die vanuit hem gestuurd waren naar anderen. Zo zouden er geen berichten zijn gestuurd naar RIVM-baas Van Dissel, toenmalige gezondheidsminister Hugo de Jonge of voorzitter van het Veiligheidsberaad Hubert Bruls. Hij snapt niet hoe er geen enkele bestuurlijk relevante berichten zijn gestuurd door de premier tijdens de coronacrisis.
Zojuist heeft de rijksoverheid naar een bericht van premier Mark Rutte het beruchte sms-contact tussen Femke Halsema en Mark Rutte over de coronademonstraties in Amsterdam gedeeld waar veel over gedebatteerd is vandaag. Rutte zou het wel hebben doorgestuurd ter archivering, maar het was nergens in de archieven te bekennen.
© Rijksoverheid — Het sms-contact tussen Femke Halsema en Mark Rutte op de dag van een coronademonstratie in Amsterdam. Deze doken niet op in de archieven van Algemene Zaken. © Rijksoverheid — Het sms-contact tussen Femke Halsema en Mark Rutte op de dag van een coronademonstratie in Amsterdam. Deze doken niet op in de archieven van Algemene Zaken. Ulysse Ellian (VVD) dient een motie in om een uniforme werkwijze te maken voor bewindspersonen voor het archiveren van tekstberichten. Ook moet daar meer controle in komen, aldus Ellian.
Jesse Klaver (GroenLinks) vraagt of de VVD GroenLinks steunt in het opvragen van de sms-gegevens van de premier. Ellian zegt niet zeker te weten of het relevante informatie is. Klaver: ,,En daar ligt nu het probleem. De Kamer hoort gesteund te worden als het informatie opvraagt."
Laurens Dassen (Volt) dient een motie in. Hij wil het 'Noorweegse systeem' invoeren in Nederland, waarbij de telefoons van ministers aan het einde van iedere week automatisch uitgelezen worden en gearchiveerd, waarna er pas zaken verwijderd kunnen worden.
Esther Ouwehand (PvdD) herinnert de premier aan de enquetecommissie van het toeslagenschandaal. Daaruit bleek dat de Kamer niet genoeg ruimte kreeg om het kabinet te controleren. Ze steunen de motie van wantrouwen.
Kees van der Staaij (SGP) noemt nog het onderscheid tussen gezond en giftig wantrouwen. ,,Het is niet per se gezellig hoe het naar voren kwam, maar wel goed. Het is goede stof voor verdere doordenking."
Attje Kuiken (PvdA) parkeert even haar chagrijn en ongemak. ,,Het is onze rol om de premier te ondervragen, of hij het nou leuk vindt of niet." Ze zegt vraagtekens te blijven zetten bij bepaalde missende sms'jes.
Geert Wilders (PVV) wilt dat de premier 'niet met zijn wangedrag wegkomt'. ,,De premier is zelf honderd procent verantwoordelijk voor het dalende vertrouwen in de politiek." Hij heeft niets goeds te zeggen over het feit dat de sms van Halsema kwijt is geraakt in de archieven.
Hij dient een motie van wantrouwen in, mede ondertekend door Wybren van Haga.
Lilian Marijnissen (SP) vraagt zich af waar de premier het lef vandaan haalt om de Kamer aan te spreken zoals hij vandaag heeft gedaan. ,,De mensen die de problemen hebben veroorzaakt, die gaan ze niet oplossen."
Caroline van der Plas (BBB) vindt 'het gestrekte been' van de premier 'totaal ongepast'. ,,Het is heel erg jammer dat de minister president zich door emotie hiertoe heeft laten leiden."
Ze dient een motie in om de telefoonrekeningen openbaar te maken, zodat de omvang van het sms-verkeer bekend kan worden.
Farid Azarkan (Denk) vindt het debat beschamend. Hij vindt dat de premier het wantrouwen aan zichzelf heeft te danken omdat, volgens Azarkan, liegt en de waarheid verdraaid.
Jesse Klaver (GroenLinks) leest een motie voor, ondertekend door Azarkan en Kuiken. Hij verzoekt de minister president tot betere archivering, en vindt dat hij zich niet aan de archiefwet heeft gehouden.
Jesse Klaver (GroenLinks) verwijt de premier de aandacht af te leiden van waar het debat over gaat door de Kamer aan te vallen over omgangsvormen. Hij wil de premier vragen zelf ook naar zijn omgangsvormen te kijken. Ook wil Klaver weten hoe het gaat met het opvragen van metadata over sms'jes. Hij wil de omvang weten van de hoeveel berichten er worden gestuurd.
Rutte zegt dat niet te willen doen, en wil daar niet verder op in gaan. De Kamervoorzitter geeft Klaver niet meer de ruimte om er verder op in te gaan, tot ongenoegen van de GroenLinksleider.
© ANP — Premier Rutte wilde Jesse Klaver (GroenLinks) niet toezeggen gegevens over zijn sms-gebruik te delen. Laurens Dassen (Volt) wilde een vraag stellen over het systeem van Noorwegen - de telefoon van de ministers iedere week automatisch uitlezen en archiveren - want die toezegging was hem niet duidelijk.
De premier gaat niet toezeggen dat ze dat gaan doen, maar hij zegt wel toe om het te gaan onderzoeken. Volt overweegt een motie, aldus Dassen.
Premier Rutte zegt toe te zullen kijken naar een extra beoordelingsstap waarin gecontroleerd wordt of communicatie bestuurlijk is of niet. Dan zou er dus iemand meekijken wat verwijderd kan worden en wat niet, en ligt die beslissing niet alleen bij de bestuurder.
Rutte heeft twee telefoons, deelt hij. Een smartphone om nieuws op te kijken, en hij had een Nokia, maar nu een andere smartphone voor communicatie.
Premier Rutte is bereid om de inspectie te vragen hoe ze archivering en ordening bij Algemene Zaken kunnen verbeteren. Wel is al duidelijk dat de huidige regels de werkwijze van Rutte gewoon mogelijk maken.
Kamervoorzitter Vera Bergkamp stelt voor dat de premier nu alle vragen beantwoordt voordat er weer interrupties plaatsvinden
Lilian Marijnissen (SP) vindt het onverantwoord wat er zojuist is gebeurd. Waar haalt de premier het lef vandaag om onder andere Caroline van der Plas 'vals' te noemen en Attje Kuiken te wijzen dat ze het debat maar terug moet kijken omdat zij een patroon van vertrouwensverlies aanhaalt?
De minister president merkt dat de laatste jaren gebeurt dat Kamerleden 'te snel een sticker plakken over liegen en de waarheid verdraaien'. Ook nu weer 'met de Nokia' merkt hij in de samenleving en de politiek dat 'er een verschuiving van waarden en omgangsvormen' plaatsvindt na alle tweets over patronen. ,,Als we alle dossiers een voor een bespreken, zie je dat het helemaal niet waar is dat we altijd zouden liegen."
Marijnissen 'vindt het stuitend'. ,,Volgens mij is het arrogantie van de macht die hier spreekt." Zij zegt dat het vertrouwen niet dalende is doordat de Kamer kritisch is, maar door alle fouten die de premier heeft gemaakt.
Stieneke van der Graaf (CU) vraagt de minister president waarom hij zo stellig volhoudt dat hij binnen de regels heeft gewerkt, want ze denkt dat hij de regels heeft opgerekt door sms'jes door te bellen.
De premier is het ermee eens dat daar 'een spanningsveld zit', maar hij denkt niet dat hij de regels heeft opgerekt. Er is 'zeker een kwetsbaarheid aanwezig, aldus de premier.
Premier Rutte wond zich op over vragen vanuit de oppositie die eerder in het debat sprak van een patroon van gebrekkige informatievoorziening aan de Kamer ,,Wat je dan doet is zeggen: joh, je krijgt de kans niet eens meer om al die aparte momenten die wij beschouwen als onderdeel van een patroon te verdedigen en uit te leggen. Nee, dat is een patroon en dit past daar ook weer in. En ik ga daar in dit debat weer eens flink tegenin." Hij noemde dit sentiment 'vals', en zei te vinden dat hij zijn integriteit moet verdedigen.
De minister-president zei dat het 'niet meer relevant' is hoe hij zich verdedigt in de Kamer. ,,Wat zou de reden zijn dat steeds meer Nederlanders zeggen: ik kijk niet meer naar dat debat op televisie? Omdat alles begint bij wantrouwen. Bij een absoluut, fundamenteel gevoel van: de zaak wordt geflest." Hij zei dat ook andere bewindslieden zich in de ministerraad hebben beklaagd over de toon die in het parlement wordt aangeslagen.
© ANP — Premier Mark Rutte en Pieter Omtzigt (Lid Omtzigt) in de Tweede Kamer tijdens het debat over de sms-berichten van de premier. De minister-president gaf toe dat hij afgelopen jaren berichten van zijn telefoon wiste. Naar eigen zeggen deed hij dit conform de regels, maar de oppositie en de coalitiepartijen willen opheldering. Bij een vraag van Caroline van der Plas (BBB) over het vertrouwen in de overheid reageert de premier dat hij zich gewoon aan de wet heeft gehouden.
,,Voorzitter, volgens mij spreek ik Swahili, want de minister president begrijpt mijn vraag niet", reageert Van der Plas. Ze wil weten of dit soort zaken effect hebben op het vertrouwen in de overheid. Rutte herhaalt nogmaals dat hij zich aan de regels heeft gehouden, dus hij ziet niet in hoe het het vertrouwen zou schaden.
Het is volgens de premier 'niet terecht' dat het een patroon genoemd wordt door Van der Plas. Hij zegt 'nooit te liegen' en 'transparant' te werk willen gaan. Hij verwijt het de Kamerleden dat ze met wantrouwen naar het kabinet het debat starten.
Esther Ouwehand (PvdD) begint over 'het parafraseren van berichtjes'. Ze vraagt hoe dat in zijn gang ging en of hij ook controleert of het goed is opgeslagen.
Premier Rutte reageert dat hij bij lange berichten degene in kwestie belde die het dan voor hem archiveerde. Of het bericht als zodanig ook werd gearchiveerd, dat werd niet gecontroleerd. ,,Wel komt dat dan terug in mailcontact, dat ik diegene erover heb gebeld."
Wybren van Haga (Groep Van Haga) kan zich niet voorstellen dat de premier zo lang bezig is met archiveren. ,,Iedere avond anderhalf uur je sms'jes doorscrollen, daar heeft de minister president toch geen tijd voor?"
Rutte reageert niet te weten hoe lang hij er precies mee bezig is omdat hij op het moment zelf beslist of een sms doorgestuurd moet worden of niet. ,,Zo veel zijn het er ook weer niet", aldus de premier.
Freek Jansen (FVD) snapt niet waarom de premier zijn sms'jes überhaupt verwijdert. Zijn appjes gaan 'jaren en jaren' terug, aldus het kamerlid. Waarom doet de premier dat?
Rutte noemt dat zijn Nokia traag werd van alle sms'jes, dus hij moest wel. Jansen vindt dat niet geloofwaardig.
Geert Wilders (PVV): ,,Na een minuut aan het woord zit de premier al gelijk een half uur in de problemen." Hij noemt dat de premier meteen in de fout is gegaan. Hij vraagt Rutte welke conclusie hij daaruit trekt.
Rutte reageert dat hij de conclusie trekt dat mensen ook wel eens een fout maken. Het sms'je is gewoon doorgestuurd, aldus de premier, maar er is iets fout gegaan met het archiveren.
Premier Rutte vindt dat hij 'heeft gehandeld naar de wet en naar de geest van de wet'. ,,Ik stuur alle relevante sms'en door, dat moet sowieso omdat ik er ook met ambtenaren over werk." Dat de kamer er een patroon in ziet 'waar ik van a tot z mee oneens ben' dat is de visie van de Kamer, aldus Rutte. ,,Als u mij niet vertrouwt, ga ik andere dingen doen", aldus de premier.
Farid Azarkan (Denk) vraagt of iemand de premier toetst op zijn afwegingen wat er bewaard moet worden. Premier Rutte reageert dat dat niet hoeft van de wet, maar dat er in de toekomst wel naar gekeken kan worden. Azarkan wil nog niet naar de toekomst kijken, want 'nu zijn we hier voor verantwoording van wat de minister president gedaan heeft'.
Premier Rutte deelt dat de sms-wisseling van Halsema al openbaar is gemaakt in een wob-verzoek met de gemeente Amsterdam. Hij kan niet achterhalen waarom deze niet bij het eerdere verzoek naar boven is gekomen.
Geert Wilders (PVV) eist de sms nu in ontvangst te kunnen krijgen. Dat kan volgens Rutte nog niet, omdat het aan Amsterdam ligt om het openbaar te maken omdat ze het niet zelf hebben gearchiveerd. Wilders verbaast zich dat Rutte een sms'je over coronarellen niet als bestuurlijk worden geacht.
Ook Pieter Omtzigt (Lid Omtzigt) heeft kritiek op dat het bericht niet is bewaard, want hij vindt het bij uitstek een bestuurlijke aangelegenheid. Hij wil weten wat volgens Rutte de definitie van een bestuurlijke aangelegenheid is. Rutte zegt dat het onduidelijk is waarom het bericht niet bewaard is, maar dat het geen besluitvaardig bericht was.
Jesse Klaver (GroenLinks) denkt dat we op deze manier meteen 'bij de kern van de zaak' zijn: ,,Een premier die zelf bepaalt wat een bestuurlijke aangelegenheid is". Hij wil weten waarom het niet gearchiveerd is. Rutte reageert dat hij het appje wel degelijk heeft doorgestuurd, maar dat deze niet terug kon vinden in het archief.
Kamervoorzitter Vera Bergkamp opent de vergadering weer. Nu is premier Mark Rutte zelf aan het woord. Vera Bergkamp deelt nogmaals dat ze het debat om 16 uur moet sluiten. De kamer denkt dat ze het redden voor die tijd, en willen niet vanavond verder debatteren.
Alle aanwezige fracties zijn aan het woord geweest. Kamervoorzitter Vera Bergkamp schorst de vergadering voor een half uur. Het debat gaat verder om 13.20.
Geert Wilders (PVV) heeft nog een toevoeging over de sms van Femke Halsema die is verdwenen. Hij wil graag dat de premier de inhoud daarvan naar de kamer stuurt, waarmee ingestemd wordt.
