Een grote meerderheid van de Tweede Kamer steunt het voorstel van Kaag en Rutte om Mariëtte Hamer tot nieuwe informateur te benoemen. Zij moet uitzoeken welke partijen over een coalitieakkoord zouden kunnen gaan onderhandelen. Hamer krijgt hiervoor tot 6 juni de tijd.
De motie krijgt steun van GroenLinks, Volt, PvdA, fractie-Den Haan, D66, ChristenUnie, VVD, SGP en CDA. Samen zijn deze partijen goed voor 102 van de 150 zetels.
Ook de motie van Hoekstra over een nieuw sociaal contract wordt met grote meerderheid aangenomen. Daarmee komt een einde aan het debat en aan dit liveblog.
Het debat wordt nu geschorst tot 17.00 uur. Dan wordt er gestemd over de ingediende moties.
Het debat loopt ten einde. Een aantal fractieleiders dient nog een motie in. Zo wil CDA-leider Wopke Hoekstra dat de Kamer nog eens uitspreekt dat er een nieuw sociaal contract moet komen, met meer dualisme en meer oog voor de uitvoering. Dat lijkt een duidelijk gebaar naar 'Enschede', waar partijgenoot Pieter Omtzigt overwerkt thuis zit. Die schreef eerder een boek waarin hij een pleidooi houdt voor zo'n 'nieuw sociaal contract'.
De informateur heeft 'ongemak' gevoeld over de Haagse soul searching die hij de afgelopen weken heeft waargenomen. Hij vroeg zich daarbij af hoe dit zou overkomen in het land.
Hij benadrukt dat dit echt zijn laatste kunstje als informateur is geweest, ook al suggereerde Rutte in zijn bijdrage nog dat we Tjeenk Willink nog wel eens terug gaan zien.
Tjeenk Willink waarschuwt dat het wantrouwen en soms cynisme bij uitvoeringsdiensten tegenover de politiek groot is en het aanzien van de politiek schaadt. Organisaties worden volgens hem te veel als machines gezien. De medewerkers moeten volgens hem worden erkend als mensen van vlees en bloed die hun werk naar eer en geweten doen. Dat is een opdracht voor de Kamer, stelt hij.
Tjeenk Willink heeft alle fractieleiders gevraagd naar suggesties voor een nieuwe informateur. Niet iedereen had een naam paraat, stelt hij. Wel kwam een aantal met Mariëtte Hamer op de proppen.
Tjeenk Willink deelt het optimisme dat de formatie nu voortvarend ter hand moet worden genomen. Veel partijen vinden immers dat er al veel tijd verloren is gegaan. Acht weken geleden ging Nederland naar de stembus en sindsdien zijn er nauwelijks stappen gezet. Toch waarschuwt Tjeenk Willink dat het weleens tegen kan vallen. ,,Ik heb enige ervaring om te zeggen dat het niet snel zal wezen."
Eerder stelde Lilian Marijnissen (SP) de vraag of Tjeenk Willink ook scenario's had onderzocht waar Mark Rutte niet in voorkwam. Volgens de scheidend informateur heeft hij geen enkel scenario onderzocht en is hij 'scrupuloos' te werk gegaan.
Tjeenk Willink stelde eerder vast dat drie partijen samenwerking met Rutte uitsluiten en nog drie andere die samenwerking niet geloofwaardig achteren. ,,De rest deed dat niet", merkt hij op.
De vraag of er nú vertrouwen was in Rutte lag niet voor, zegt Tjeenk Willink. Wel de vraag of dat vertrouwen teruggewonnen kon worden.
Tjeenk Willink vindt het jammer dat hij zich moet beperken tot het beantwoorden van het geringe aantal vragen die aan hem zijn gesteld. Aan het einde zal hij echter de ruimte nemen om toch nog een paar opmerkingen te maken.
Het eerste deel van het debat zit er op. Herman Tjeenk Willink zal zo de vragen die hem zijn gesteld gaan beantwoorden.
Sylvana Simons (Bij1) houdt de Kamerleden haar verkiezingsslogan voor: ,,Beken kleur." Ofwel: maak duidelijk dat je niets meer te maken wilt hebben met de VVD zolang Rutte daar leider van is.
Caroline van der plas (BBB) zegt dat ze 'pop-up' ministeries wil, die korte tijd op een groot maatschappelijk probleem duiken en het proberen op te lossen. Ze heeft dat ook geopperd tegen Tjeenk Willink, maar dat idee kreeg geen vleugels.
Liane den Haan -van de fractie-Den Haan, niet langer 50Plus- heeft haar maidenspeech vandaag. Ze houdt een daarom wat persoonlijker beschouwing. Al is ze niet langer deel van 50Plus, haar verhaal is uiteraard nog vooral een pleidooi voor ouderen. ,,Om in Nederland goed ouder te worden", zegt ze.
Rutte komt uit zijn stoel en wil weten wat Azarkan dan veranderd wil hebben aan de bestuurscultuur. ,,Want u komt niet verder dan: Rutte moet weg. Ja, was het maar zo simpel. Als ik u vraag welke ideeën u dan heeft, dan kijk ik in een peilloze diepte, dan komt er niks."
Teleurgesteld stelt Farid Azarkan (Denk) dat Rutte 'het voor elkaar heeft', volgens hem stevent de formatie af op een kabinet met de VVD'er aan het roer. ,,Terwijl hij de Tweede Kamer ziet als een obstakel van de macht." Azarkan zegt dat alleen Kaag verandering ziet bij Rutte, terwijl niemand anders iets waarneemt. Hij noemt haar de 'Jomanda van het Binnenhof'.
Nestor Kees van der Staaij (SGP) merkt op dat de oude informateur doorgaans met een naam van diens opvolger komt, terwijl Rutte en Kaag nu Hamer naar voren hebben geschoven, misschien dat dit wrevel heeft gewekt, suggereert hij.
Joost Eerdmans van JA21 vindt dat Tjeenk Willink te gemakkelijk suggereert dat Rutte opnieuw premier zou kunnen worden en het vertrouwen kan herwinnen. Volgens hem is daarvoor nodig dat Rutte zijn fouten erkent, oprecht schuldbesef heeft en laat zien dat hij zijn les heeft geleerd. Daar heeft hij nog niks van gezien, meent Eerdmans.
JA21 verzet zich ook tegen het feit dat partijen als Volt, BIJ1 en DENK samenwerking met zijn partij uitsluiten.
Volt-leider Laurens Dassen houdt vandaag zijn maidenspeech. Hij benadrukt het belang van Europese samenwerking en roept toekomstige regeringspartijen op een visie over Europa te formuleren.
ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers stelt dat Nederland in een vertrouwenscrisis zit. Een nieuwe regering moet er 'voor het volk' zijn. ,,We maken met goede bedoelingen het leven steeds ingewikkelder door hier in de Kamer verzonnen regelingen." Hij zegt dat het rapport van Tjeenk Willink, met kritische noten over een afrekencultuur, de Kamer aan het denken moet zetten.
De voorstellen van Tjeenk Willink om verder te gaan met de formatie steunt hij. De ChristenUnie is bereid vanuit de Kamer zijn verantwoordelijkheid te nemen, stelt hij.
Opvallend: Segers spreekt met geen woord over de persoon van Rutte. Eerder zei hij nog dat zijn partij niet zal toetreden in een vierde kabinet onder leiding van de VVD-leider.
Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) blijft er op hameren: waarom zouden anderen Mark Rutte nog vertrouwen? ,,Iemand die niet uit zichzelf de grondwet respecteert. Een premier moet iemand zijn die de waarheid spreekt, niet iemand die politieke belangen dient of iemand die de langstzittende premier van Nederland wil worden." Ouwehand zegt te willen spreken over inhoud, maar wil dat 'alleen doen' met partijen die 'de rechtsstaat respecteren'. Ergo: niet met Rutte.
Baudet doet nu alsnog zijn verhaal. Hij wil een serie aan stemmingen waaruit blijkt hoe de Tweede Kamer over 'zaken denkt'. En dan aan de hand experts beleid op maken. In de Kamer is daar geen steun voor.