Op de trekkers weer naar huis
De tractoren, die aan het begin van het debat massaal voor het Forum in Wageningen werden geparkeerd, zijn klaar voor vertrek. Er zijn zelfs trekkers bij gekomen, om samen richting huis te rijden.
Daarmee komt er ook een einde aan dit liveblog. Bedankt voor het volgen! Hieronder leest u terug hoe het Boerendebat van De Gelderlander verliep.© DG Van de zaal naar de hal
Het debat verplaatst zich van de zaal naar de hal. De emoties, die bij vlagen hoop opliepen, zijn inmiddels weer bekoeld.
© DG © DG De nazit van het Gelderlander boerendebat
Discussie
Na het Boerendebat is er nog voldoende stof voor discussie in de zaal.
© DG — Discussie na afloop. Einde van debat
Met het antwoord van Vollenbroek komt er een einde aan het Boerendebat van De Gelderlander.
Vollenbroek over RIVM-model voor stikstof
Een man in de zaal begint over het RIVM-model om stikstof te meten. Vollenbroek: ,,Acht jaar geleden hebben we bij de Raad van State gesteld dat het hele model zo veel onnauwkeurigheden bevat dat je het niet als procesmodel kunt gebruiken. Ja, er zaten de nodige onzekerheden in, zei de Raad van State. ‘Maar het is het beste wat we hebben op dit moment en dus het model dat we hanteren.’ Het is een van de weinige procedures die we verloren hebben, kan ik u zeggen.’’
Louise Vet: polarisatie helpt echt niet om de boel op te lossen
Louise Vet, tot slot: Je wil echt die maatschappij mee krijgen. Maar dan helpt polarisatie niet. Kijk eens positief hoe je verandering tot stand kan krijgen. In de zaal roept iemand: ,,Waar was u afgelopen 20 jaar mevrouw? U doet alsof we niks hebben gedaan!!’’ Vet: ,,Ik heb al jaren geleden gewaarschuwd dat we de verkeerde kant op gingen.’’
Kemp vraagt aan de gedeputeerde: opofferen van platteland ten gunste van de stad? Stoppen we daar eindelijk mee?
Gedeputeerde Drenth: ,,Voor agrariërs die door willen, daar is rekening mee gehouden met alles wat in het verleden gebeurd is. Het is alleen voor bedrijven die stoppen dat de grond ten gunste komt voor andere bestemmingen. Niemand dwingt boeren om te stoppen. Elke dag stopt er in Gelderland een agrarisch bedrijf. Als je dan zegt: die boer stopt toch, laten we dat gebruiken om stikstof te reduceren, is daar niks mis mee.’’
Drenth wil samen uit de ‘shit’ komen
Gedeputeerde Drenth: ,,Ja, ik ben medeverantwoordelijk voor de shit waar we in zitten. Ik wil ook medeverantwoordelijk zijn om uit die shit te komen. Het gaat om een verantwoordelijkheid die we samen hebben.’’
Kringlooplandbouw, het woord valt vaak. Maar is dat nou echt de oplossing?
Pleidooi voor nieuwe regels door Vet
Louise Vet, directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie in Wageningen, pleit voor nieuwe wet- en regelgeving. ,,Er zullen verliezers zijn. Laten we dat verlies nemen. Er zullen ook echt oudere boeren zijn die zeggen: ik houd ermee op. Daar moet fantastisch goed naar gekeken worden.’’
Boerenactieleider Bart Kemp vindt dat er moeten worden gestopt met de aanschaf van goedkoop vlees uit het buitenland.
Varkenshoudster: we hebben al zoveel gedaan!
Ook GeenStijl heeft de boeren op de campus in Wageningen ontdekt.
Laatste stelling
We gaan naar de laatste stelling: We kunnen hier samen uit komen. De boerensector heeft een gouden toekomst.
De oplossingen van Drenth
Volgens gedeputeerde Drenth zijn er twee duidelijke oplossingen voor het huidige stikstofprobleem: minder hard rijden en bij boeren die dat vrijwillig willen uitstoot weghalen.
De boer is de beste tuinman!
,,De boer is de beste tuinman van de wereld’’, roept een boer vanuit de zaal tijdens het debat wanneer het gaat over meer groen in Nederland. ,,Welke natuur? Welk plantje dan?’’
Woede in de zaal
De emoties in de zaal lopen nu hoog op. Een boer vraagt aan Johan Vollenbroek - ‘onze scheikundeleraar’ - of hij een jaar lang samen met de boeren wil kijken wat nu de oplossing is voor de landbouw en de natuur. Maar Vollenbroek geeft volgens de boer en een groot deel van de zaal geen antwoord op het voorstel. Dat stuit op woede.
Ondertussen op de campus van de Wageningen Universiteit: niet iedere trekker trekt het
Ecologe Louise Vet: Het draait meer om economie en natuur
Louise Vet reageert: ,,Als je eenmaal een goede lobby hebt, dat zie je ook bij Shell, zie je dat dat invloed heeft. Maar met alle respect draait 99 procent om economie en 1 procent om natuur. LTO stond er niet boven en ministerie stuurde er niet op. Daarom raakten we in een fuik. We moeten veel meer kijken: wat kunnen we samen doen? Wat kan jij als boer? Wat kan jij als politicus? En dan beluister je bij boeren veel meer enthousiasme.’’
Drenth schuldbewust
Gelders gedeputeerde Drenth, trekt u het zich aan dat het land op z’n kop staat door het afschieten van het PAS? ,,Ja, want Den Haag, Arnhem, heeft deze dingen besloten. Dat is niet zomaar gegaan. Dat we hebben wij als volksvertegenwoordigers gedaan in de dat het veronderstelling goed was. Dat blijkt nu niet zo te zijn.’’
Raar, zegt interviewer Joris Gerritsen. ,,Omdat er al een negatief advies van de Raad van State lag.’’
Drenth: ,,Ik leg hier nu de vraag voor: hoe gaan we het dan doen? Als ik diep in mijn hart kijk als Gelders bestuurder, had ik graag gezien dat niet alleen naar de landbouw en de snelheden op de wegen wordt gekeken. Tot een definitief rapport, hadden we ook de luchthaven van Lelystad even niet door moeten laten gaan.’’
Vraag aan politicus Antoon Kanis (D66): u heeft uw werk gewoon niet goed gedaan
,,Dit is het systeem dat in Den Haag besloten is. We zullen ermee moeten werken."iemand in de zaal roept: protesteren!! Kanis sputtert wat tegen, boegeroep in de zaal.
Johan Vollenbroek: Nederland wist dat ze in strijd met stikstofregels handelde
Programma Aanpak Stikstof is bewust een truc om te kunnen blijven uitbreiden. Ook die maximum snelheid van 130 kilometer per uur was zoiets. Aantal sectoren die bijdragen: landbouw, vliegverkeer, autoverkeer: die moeten allemaal inleveren.
Stelling 2: huidige problemen stikstof en landbouw zijn de schuld van de overheid
Het is tijd voor de tweede stelling: we hielden ons als Nederland niet aan de regels en de boeren zitten nu met de gebakken peren. Het is de schuld van de overheid.
Minder luxe in stad voor boeren?
De CO2-uitstoot is het grootste in de stad, stelt een van de boeren in de zaal. ,,Bent u bereid de luxe daar op te offeren voor de boeren op het platteland?’’ Kanis (D66): ,,We zullen allemaal wat moeten doen.’’ Lichte frustratie is merkbaar bij de boeren in de zaal.
Vollenbroek: In Duitsland en België gaat stikstofcrisis ook nog opspelen
Het is tijd voor vragen uit de zaal. Vraag aan Vollenbroek: in België en Duitsland hebben ze dit gedoe over stikstof niet? Dat klopt, zegt Vollenbroek. ,,De uitspraak van het Europese Hof geldt echter voor alle EU-landen. We hebben collega's dan ook geadviseerd: mensen kijk eens naar die uitspraak en begin een aantal proefprocessen. het is een kwestie van tijd. Ze gaan in die andere landen ook voor de bijl.’’
We moeten het samen doen
‘Tijd voor eerlijke verhaal’
Kunnen we het stikstofprobleem niet in wat kleinere stapjes aanpakken? ,,Ik denk dat het daar telkens fout gaat’’, zegt Kanis van D66. ,,Zo is de boosheid bij boeren steeds gegroeid. Zoals mijn partijgenoot Tjeerd de Groot heeft gezegd: het wordt tijd voor het eerlijke verhaal.’’
Eindelijk weer een echte boerenuniversiteit
Bart Kemp: zelfde politieke prietpraat
Het is dezelfde politieke prietpraat die ik telkens hoor, zo reageert boerenvoorman Kemp op gedeputeerde Drenth. Johan Vollenbroek: ,,Ik ben verbaasd over het gebrek aan zelfreflectie. De LTO heeft aan alles verschrikkelijk hard meegewerkt. Kringlooplandbouw is in de huidige situatie godsonmogelijk. Want ze moeten concurreren met de wereldmarkt. De boeren zouden boos moeten zijn op de VVD en het CDA.’’
Drenth over maatregelen
Gedeputeerde Peter Drenth (CDA) krijgt veel kritiek op de maatregelen die genomen moeten worden voor het stikstofprobleem. Hij vraagt om ‘clementie’. ,,Als je op maandagochtend De Telegraaf openslaat en leest dat je 50 procent kans hebt dat je geen baan meer hebt, snappen we dat zoiets moeilijk valt’’, reageert hij. ,,Daar moeten we het over hebben. De keerzijde is: het rapport ligt er pas tweeënhalve week en ook in de samenleving is iets aan de hand. Daar draagt de overheid ook verantwoordelijkheid voor.’’
Boerenhumor van Kemp
Bart Kemp van Agractie vindt het tijd dat Kanis zijn partijgenoten van D66 tot de orde roept. ,,Er wordt voortdurend geen consequent beleid gevoerd. Zoals het er nu op staat: helemaal onacceptabel. Overweegt meneer Kanis niet voor een andere partij te kiezen?’’ Kanis: ,,Haha, zeker niet.’’
‘Indrukwekkend’
Antoon Kanis (D66) was onlangs als boerenzoon bij het massale protest in Den Haag, zónder D66-badge. ,,Heel indrukwekkend.’’
Eerste stelling
We beginnen met de eerste stelling: Boerenwoede is begrijpelijk.
Voorstelronde
De deelnemers van het Boerendebat worden nu één voor één aan het toegestroomde publiek voorgesteld.
© DG — De deelnemers op een rij. Volle bak
Het Boerendebat van De Gelderlander gaat van start. Volle bak in Wageningen!
© DG — Een volle zaal voor het Boerendebat. Succes!
De laatste succeswensen voor de deelnemers van het Boerendebat.
